Bydgoszczanie uczcili 105-lecie Powstania Wielkopolskiego. „Nasza pamięć nie jest ulotna” [ZDJĘCIA]

Uroczystości przy pomniku Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego w Bydgoszczy / Fot. R. Sawicki / UMB

Uroczysty apel odbył się przy pomniku Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego. Uczczenie pamięci o powstańcach było także okazją do wyróżnień oraz uczczenia 25-lecia lokalnego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego.

W środę (27 grudnia) w Bydgoszczy odbyły się uroczystości upamiętniające 105. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Lokalne władze, wojskowi, służby miejskie, członkowie stowarzyszeń kombatanckich, harcerze, uczniowie z bydgoskich szkół i przedstawiciele uczelni wyższych wystawili poczty sztandarowe i złożyli kwiaty pod pomnikiem Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego przy ul. Bernardyńskiej. Wcześniej odbyła się msza św. w kościele garnizonowym pw. Matki Bożej Królowej Pokoju.

Powstanie Wielkopolskie. Pamięć wciąż żywa

– 23 marca 2005 roku zmarł ostatni powstaniec wielkopolski. Wydawałoby się, że pamięć o tym powstaniu będzie ulotna. Tak się nie stało. Proszę zwrócić uwagę, mamy dzisiaj trzy rzędy pocztów sztandarowych, licznie przybyła młodzież z bydgoskich szkół. Pamiętają historycy na uczelni, pamięta też wojsko. Od wielu lat towarzyszy nam grupa rekonstrukcyjna „Garnizon Bydgoszcz” w mundurach powstańców wielkopolskich – powiedział dr Sławomir Łaniecki historyk z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, prezes zarządu oddziału Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Bydgoszczy.

Świętowanie 105-lecia powstania zbiegło się z 25-leciem kujawsko-pomorskiego oddziału Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Podczas apelu przyznano nominacje dwojgu nowym członkom grupy. W środę, 29 listopada 2023 r., w sali im. Mariana Rejewskiego w bydgoskiej Delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej, odbyła się uroczystość jubileuszowa 25-lecia działalności oddziału TPPW, na której podsumowano działalność towarzystwa i jego wkład w utrwalanie pamięci o powstaniu na bydgoskiej ziemi.

Podczas 105-lecia przy pomniku Joachimowi Hinze (pośmiertnie) i Stanisławowi Łupinie wręczono Medale Wierni Tradycji przyznawane przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu za pielęgnowanie pamięci o powstaniu. Odebrali je członkowie rodziny.

– Dzisiaj, po 105 latach od tego wydarzenia wciąż żywa jest w naszej pamięci świadomość, że to dzięki determinacji i odwadze wielkopolan oraz ich gotowości do walki o Niepodległą, możliwe było odzyskanie zagarniętych przez zaborcę ojczystych ziem i scalenie odradzającej się po latach niewoli Rzeczypospolitej – przekazał Mirosław Kozłowicz, zastępca prezydenta Bydgoszczy.

Wręczył on także w imieniu prezydenta Bydgoszczy statuetki Łuczniczki Grupie Rekonstrukcji Historycznych „Garnizon Bydgoszcz”, Kadetom Klas Mundurowych Oddziałów Przygotowania Wojskowego Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy oraz ppłk. w st. spocz. Wojciechowi Zawadzkiemu za zasługi w dbaniu o pamięć o powstaniu.

– To dla mnie ogromny zaszczyt, że pierwsze moje oficjalne przemówienie wiąże się z rocznicą wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Chciałbym, żeby to nie tylko był dla mnie symbol, ale mógłbym przełożyć to na realne działanie. Polska droga do niepodległości nie była prosta […] Jako syn ziemi, która bardzo długo było pod zaborami, aż po 1920 rok, chce powiedzieć, że jednym z moich głównych celów będzie to, abyśmy wszyscy zmieścili się pod biało-czerwoną flagą. Jest ona ogromna i mieści wiele środowisk i spojrzeń na niepodległość, patriotyzm. Chcę, żebyśmy wspólnie potrafili to pokazywać – powiedział Michał Sztybel, wojewoda kujawsko-pomorski.

27 grudnia – Narodowy Dzień Zwycięstwa Powstania Wielkopolskiego

Pamięć o Powstaniu Wielkopolskim z 1918 roku spotyka się z dużym zainteresowaniem Polaków, nie tylko na terenach, gdzie odbywały się walki, ale i w całym kraju. Sejm ustanowił 27 grudnia – dzień rozpoczęcia walk – Narodowym Dniem Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Swoim zasięgiem szybko objęło całą Wielkopolskę. Polacy czynem zbrojnym domagali się powrotu ziem spod zaboru pruskiego do Macierzy. Po kilku miesiącach walki, wojska powstańcze zbliżały się w okolice Bydgoszczy. Trwały bitwy pod Brzozą, Rynarzewem, Ślesinem i Mroczą. W nocy z 15 na 16 czerwca 1919 r. w Murowańcu stoczono zaciętą bitwę. Poległo 15 powstańców. Rannych powstańców Niemcy zabrali do niewoli, a następnie do szpitala wojskowego w Bydgoszczy. Wśród nich był nieznany z imienia i nazwiska powstaniec, który po kilku dniach zmarł, nie odzyskując przytomności. Mimo prób identyfikacji, nie udało się ustalić jego tożsamości. Społeczeństwo Bydgoszczy sprawiło poległemu za wolność ojczyzny powstańcowi godny pochówek. Pogrzeb odbył się 26 czerwca 1919 r. na cmentarzu Nowofarnym. Pod koniec czerwca 1925 r. powstała murowana krypta, w części nadziemnej obłożona granitem. W Święto Żołnierza trumnę ze szczątkami Nieznanego Powstańca złożono w nowym grobie, który przykryto płytą z białego marmuru, z płaskorzeźbą anioła trzymającego wiązankę kwiatów i wieniec laurowy, opatrzoną napisem „Nieznanemu Powstańcowi Wlkp. Rodacy”. Bydgoski Grób Nieznanego Powstańca jest jedynym w kraju grobem upamiętniającym nieznanego z nazwiska powstańca, a jednocześnie symbolizuje pamięć o powstańczym zrywie przodków.

Podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski sprawił, że do Polski powróciła niemal cała Wielkopolska i Kujawy wraz z Bydgoszczą. Zapisy traktatu weszły w życie 10 stycznia 1920 r. W Bydgoszczy oficjalne przejęcie władzy nastąpiło 19 stycznia 1920 r., a dzień później do miasta wkroczyły oddziały Wojska Polskiego.