Tomasz Izajasz, kustosz Muzeum Kanału Bydgoskiego / Fot. B.Witkowski/UMB
– Kanał Bydgoski jest wyjątkowym zabytkiem myśli hydrotechnicznej. Uruchomiony w 1774 roku kanał był niezwykle wyczekiwanym „dzieckiem” Fryderyka II, ówczesnego króla Pruskiego – pisze Tomasz Izajasz, kustosz Muzeum Kanału Bydgoskiego.
W czwartek (5 września) pierwszy dzień obchodów 250-lecia Kanału Bydgoskiego. Przez cały miesiąc, do 5 października, będą się odbywać różne imprezy. Ich spis na plakacie poniżej.
Falstart z pięknym finałem – pisze Tomasz Izajasz
Prezentujemy także tekst kustosza Muzeum Kanału Bydgoskiego, Tomasza Izajasza, w którym opisuje początki i znaczenie kanału dla naszego miasta. Jest także autorem książki o historii Kanału Bydgoskiego:
„Król Fryderyk II postanowił, że na powstać kanał i z jego polecenia wiosną 1773 roku rozpoczęto budowę. Decyzja ta pociągnęła za sobą sprowadzenie około 8 tys. osadników z państewek niemieckich. Zasadnicze prace trwały do czerwca 1774 roku, kiedy odbyło się, jak czas pokazał, nieudane spławienie pierwszego transportu. Kanał Bydgoski nie zdał wtedy egzaminu z powodu podniesienia się dna oraz uszkodzenia śluzy w Prądach. Na kolejny transport należało poczekać aż do 14 września 1774 roku, kiedy to ojcowie kanału, wśród których oprócz króla Pruskiego należy wymienić Franza Balthasara Schönberga von Brenkenhoffa, świętowali sukces. Gloria nie trwała długo, ponieważ Fryderyk II uznał projekt za zakończony, mimo że kanał wymagał dalszych inwestycji. Wegetacja została przerwana pod koniec XIX wieku dzięki budowie śluz murowanych, które do dziś możemy podziwiać na Starym Kanale Bydgoskim.
Znaczenie Kanału Bydgoskiego wzrosło zdecydowanie po pojawieniu się pierwszych statków napędzanych parą w drugiej połowie XIX wieku. Przed I wojną światową rozpoczęła się budowa nowego odcinka kanału wzdłuż obecnej ulicy Bronikowskiego. Całość prac zakończono w 1915 roku. Nowy odcinek kanału połączył Brdę poprzez śluzy „Okole” i „Czyżkówko” z tzw. Starym Kanałem za dawną VI śluzą. Inwestycja ta, uwzględniająca najnowsze rozwiązania techniki hydrologicznej dzięki nowoczesnym śluzom stwarzała możliwości pływania po kanale nawet największym ówczesnym barkom.
W tym czasie na Starym Kanale rozwijało się życie towarzyskie. Na śluzy podążali mieszkańcy oraz turyści zaznać błogiego spokoju i wypoczynku. Na ludność czekały tu liczne restauracje, kawiarnie oraz wszelkie atrakcje. Największą popularnością cieszyły się restauracje znajdujące się na zachód Starego Kanału Bydgoskiego w okolicach IV i V śluzy, gdzie znajdowały się ogród Kleinerta, restauracja Krugera, Restauracja V Śluza i w bliskiej odległości założona w 1838 roku Blumenschluse – Śluza Kwiatowa. Najstarsza restauracja nad kanałem cieszyła salą taneczną, gdzie odbywały się wspaniałe bankiety. Na końcu parku można było spędzić czas przy boisku Świtały oraz w restauracjach Ottona Buchholza i Tadeusza Uliszewskiego. Dni wolne od pracy mieszkańcom umilały orkiestry wojskowe. Organizowano tu również plenery malarskie, przejażdżki łódkami, pokazy tresury psów.
Okładka publikacji Tomasza Izajasza, historyka i kustosza Muzeum Kanału Bydgoskiego
Po II wojnie światowej znaczenie Kanału Bydgoskiego jako arterii wodnej było niezaprzeczalne. Z czasem jednak możliwości transportowe kanału zmalały, a obecnie, ze względu na przestarzałe urządzenia, Kanał Bydgoski jest zakwalifikowany jako droga wodna II klasy. Spełnia on głównie rolę regionalnej arterii dla Bydgoszczy i Kujaw Zachodnich.
Kanał Bydgoski odegrał olbrzymią rolę w rozwoju Bydgoszczy. Prusacy, dostrzegając wielkie możliwości miasta, zainwestowali w budowę połączenia między Odrą a Wisłą, co spowodowało rozrost Bydgoszczy w XIX i XX wieku w silny ośrodek przemysłowo-handlowy. Dziś Kanał Bydgoski powoli odzyskuje blask, którym rozpromienił Bydgoszcz. W 2005 roku za sprawą m.in. Fundacji Kanału Bydgoskiego został wpisany na listę zabytków województwa, rok później powstało Muzeum Kanału Bydgoskiego. Dziś procedowany jest wpis Kanału Bydgoskiego na listę Pomników Historii.”
