Pamiątkowy głaz upamiętnia miejsce, gdzie znajdowała się synagoga / Fot. R. Sawicki/UMB
Synagoga stała w Bydgoszczy u zbiegu ulic Pod Blankami i Jana Kazimierza. W piątek (27 stycznia) w południe złożone zostaną kwiaty i kamienie – w żydowskiej tradycji, symbole trwałej i nieprzemijającej pamięci. Potem odbędzie się czytanie imion sąsiadów, których już od dawna nie ma.
Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu został ustanowiony przez ONZ i obchodzony jest w rocznicę wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau. 27 stycznia Młyny Rothera już po raz kolejny kultywują pamięć o tych, którzy stracili życie w nazistowskich obozach koncentracyjnych i zapraszają na uroczystość czytania imion, bydgoskich sąsiadów, którzy zginęli w czasie Zagłady.
– W Młynach Rothera zależy nam na kultywowaniu pamięci o bydgoszczanach, którzy chodzili po tych samych ulicach i mijali te same miejsca, które my mijamy dzisiaj. Żydzi są częścią naszego lokalnego dziedzictwa, a ślad po tym, że nasze narody przez wieki były sąsiadami, jest obecny chociażby w naszym języku czy w naszej kuchni. Upamiętnienie ofiar Zagłady może być małym gestem o wielkiej mocy: to zabranie stanowiska i wyrażenie sprzeciwu wobec przejawom nienawiści i dyskryminacji. Pamiętając o przeszłości, możemy budować przyszłość, która jest oparta na dialogu i solidarności – mówi Kamila Burchart, specjalistka ds. programowych w Młynach Rothera.
Kwiaty i kamienie – w żydowskiej tradycji, symbole trwałej i nieprzemijającej pamięci zostaną złożone w piątek (27 stycznia), o godz. 12.00 w miejscu, w którym stała bydgoska synagoga – u zbiegu ulic Pod Blankami i Jana Kazimierza.
Ceremonia czytania imion bydgoskich Żydów odbędzie się na Placu Teatralnym. Młyny Rothera już po raz drugi organizują to wydarzenie we współpracy z Teatrem Polskim w Bydgoszczy i Delegaturą Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy.
Od 27 stycznia do 2 lutego będzie można zobaczyć w Młynach fotografie życia codziennego Żydów, którzy do II wojny światowej związani byli z Bydgoszczą. Zdjęcia zostały pozyskane z Yad Vashem i United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie.
Żydzi w Bydgoszczy
Jak informuje portal sztetl.org.pl w 1939 roku w Bydgoszczy mieszkało około 2 tys. Żydów. Przed zajęciem miasta przez Niemców we wrześniu 1939 roku, co najmniej połowa z nich opuściła Bydgoszcz. Kilkadziesiąt osób zginęło podczas pierwszych aresztowań. „Do 4 października prawie wszystkich Żydów osadzono w budynkach koszarowych przy ulicy Artyleryjskiej i Warszawskiej. Ponadto w koszarach przy Gdańskiej niemieccy okupanci zorganizowali „Judenbarak”. Zburzono synagogę oraz zniszczono cmentarze. Część bydgoszczan została rozstrzelana w lasach w okolicach Tryszczyna, Rynkowa, Koronowa, Borówna. Pod Miedzyniem rozstrzelano w październiku Żydów fordońskich. W Fordonie, w Dolinie Śmieci, zabito około 400 Żydów z Bydgoszczy i okolic. Pewna grupa bydgoszczan znalazła się w getcie w Tomaszowie Mazowieckim, a stamtąd trafiła do obozu zagłady w Treblince; część też przebywała w getcie warszawskim. W latach 1941-1943 w bydgoskim więzieniu przetrzymywano Żydzi z Gdańska, a w 1944 r. w więzieniu śledczym Gestapo przy Wałach Jagiellońskich – około 250 Żydów z Polski, Węgier, Austrii, Rumunii i Francji. W lipcu 1944 r. do Komanda Bydgoszcz, stanowiącego podobóz Bromberg Brahnau, trafiło transportami z KL Stutthof ponad 805 więźniarek. Przesiedleni bydgoszczanie ginęli m.in. w Auschwitz, w Dachau i Stutthof.”
Szacuje się, że wojnę przeżyło około 100-120 żydowskich mieszkańców Bydgoszczy.
