Damian Rączka, przewodnik miejski i aktywista społeczny z Bydgoszczy znalazł się wśród nominowanych do nagrody POLIN ‘25.
Nagroda POLIN jest przyznawana od 2015 roku. To wyróżnienie dla osób i organizacji, które często po cichu, z dala od świateł reflektorów, ocalają od zapomnienia historie, miejsca i ludzi. Przywracają pamięć, edukują, budują mosty między przeszłością a teraźniejszością, między społecznościami, między ludźmi.
Kapituła konkursu każdego roku nominuje, nagradza i wyróżnia osoby, organizacje pozarządowe, instytucje prywatne i publiczne, które w ostatnich latach wykazały się ważnym, niekonwencjonalnym, niezwykłym działaniem, postawą, dziełem, wypowiedzią o istotnym wpływie na społeczną świadomość historii polskich Żydów oraz na budowanie relacji polsko-żydowskich.
Nominowany Damian Rączka
Damian Amon Rączka to przewodnik miejski i aktywista społeczny od lat zaangażowany w przywracanie pamięci o żydowskich mieszkańcach Fordonu, dzielnicy Bydgoszczy. Jako członek Fundacji Synagoga w Fordonie – Dom Kultury prowadzi działania edukacyjne, dokumentacyjne i upamiętniające, które przybliżają lokalnej społeczności zapomniane wątki historii. Od 2022 roku jest Aktywistą w Sieci Forum Dialogu, w ramach której koordynuje grupę "Na zachód od Warszawy".
Damian Rączka z pasją oprowadza mieszkańców i turystów po Bydgoszczy, opowiadając o losach Żydów, którzy współtworzyli to miasto. Przez ostatnie 5 lat oprowadził po Starym Fordonie ok. 150 spacerów związanych tematycznie z żydowską społecznością Bydgoszczy. Od 2015 roku odnalazł i pozyskał w różnych częściach miasta około 80 macew, które sam oczyszcza i zabezpiecza. Jego zaangażowanie doprowadziło m.in. do odkrycia najstarszej macewy w Bydgoszczy – fragmentu błękitnego nagrobka z końca XVIII wieku znalezionego na jednej z ulic Starego Fordonu. Obecnie trwa proces przygotowań do utworzenia lapidarium "Ściany Pamięci" z odnalezionych płyt nagrobnych.
We współpracy z Zespołem Szkół Budowlanych od 3 lat realizuje projekt „Podwórko nauki, kultury, tradycji i sztuki”, w którym wzięło już udział ponad 2 tys. uczniów szkół bydgoskich.
„Są ludzie, którzy przywracają pamięć. Są tacy, którzy potrafią słuchać głosu przeszłości i przekładać go na język teraźniejszości. Damian Rączka jest jednym z nich” – napisali w rekomendacji organizatorzy. „Opowiada z takim zapałem, że nawet ci, którzy dotąd omijali Fordon, nagle zaczynają widzieć to miejsce inaczej. Widzą je jego oczami jako przestrzeń, gdzie przez wieki Żydzi, Polacy i Niemcy żyli obok siebie, a dziś, dzięki jego pracy, znów są obecni: w opowieściach, w murach, w śladach, w odzyskanych macewach.
Polsko – żydowska historia
- W tym roku po raz kolejny nagrodzimy wyjątkowe osoby, które troszczą się o wspólną polsko-żydowską historię i nie boją się opowiadać o niej w swoich miastach, miasteczkach i wsiach. Dzięki ich działaniom odkrywamy niezwykłe inicjatywy i miejsca, które zmieniają krajobraz pamięci w Polsce - mówi Maria Ostrowska, kierowniczka konkursu Nagroda Polin 2025.
Nagroda POLIN od jedenastu lat wyróżnia osoby, które z potrzeby serca i w ciszy codziennej pracy dbają o pamięć polskich Żydów. Dzięki nim historia nie jest jedynie wspomnieniem, lecz żywą obecnością – powraca w projektach edukacyjnych, porządkowanych cmentarzach czy lokalnych inicjatywach. Ich działania budują mosty między przeszłością a teraźniejszością. Nominowani przypominają nam, że historia żyje, gdy jesteśmy gotowi jej słuchać i nieść ją dalej -
dodaje Zygmunt Stępiński, dyrektor Muzeum Polin.
„Dzięki Nagrodzie POLIN doceniamy osoby oraz organizacje, które aktywnie działają na rzecz zachowania pamięci o historii polskich Żydów. To wyróżnienie nie tylko uhonorowuje zaangażowanie społeczne, ale także inspiruje innych do podejmowania działań w duchu odpowiedzialności i solidarności” – napisali organizatorzy. W czasach, gdy rośnie obojętność na przemoc i nietolerancję, szczególnie aktualne stają się słowa Mariana Turskiego: "Nie bądź obojętny". To wezwanie przypomina nam, że każdy z nas ma wpływ na budowanie społeczeństwa opartego na pamięci, empatii i szacunku dla drugiego człowieka.
