W Bydgoszczy najwięcej jest osób, które noszą nazwisko Lewandowski. To inaczej niż w całej Polsce, w której królują Nowakowie. Skąd pochodzi „Lewandowski” – dowiesz się w internetowym słowniku nazwisk stworzonym w Instytucie Języka Polskiego.
Nazwiska pojawiły się dopiero w okolicach XIV wieku i początkowo nosili je tylko przedstawiciele szlachty. Były to przydomki i przezwiska, które rozróżniały ich od innych szlachciców noszących to samo imię. Często pochodziły od nazw ich rodowych dóbr. Wśród pozostałej części społeczeństwa zwyczaj ten rozpowszechnił się dopiero w XVIII, kiedy powstał prawny obowiązek dziedziczenia nazwisk.
Internetowy słownik nazwisk w Polsce opracowany w Instytucie Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk jest onomastykonem, który zbiera ogromną liczbę nazwisk używanych współcześnie w Polsce. Można ich znaleźć ok. 30 000. Posiada charakter naukowy i popularyzatorski. Znajdują się w nim omówienia poszczególnych nazwisk w ujęciu współczesnym i historycznym. Pomoże np. w realizacji prywatnych celów, np. w poszukiwaniach genealogicznych. ISNP jest onomastycznym kompendium, bezpłatnym i ogólnodostępnym w Internecie.
Nauka, która zajmuje się genezą nazwisk oraz imion to antroponimia. Dzięki niej wiemy dokładnie, skąd wzięło się dane nazwisko i kiedy zostało użyte po raz pierwszy. Co ciekawe, źródłem powstania pierwszych nazwisk były najczęściej imiona ojców, braci, mężów oraz popularne nazwy, które dotyczyły konkretnej osoby, czy regionu, z jakiego się wywodziła. Pochodziły od nazwy miejscowości, zawodów, czynności, przedmiotów, zwierząt czy innych cech charakterystycznych. Pojawili się więc tak popularni Kowalscy – geneza tego nazwiska wywodzi się od kowala oczywiście.
Jakie nazwiska są najczęstsze w Polsce
W naszym kraju najwięcej jest osób noszących nazwisko Nowak (ponad 202 tys. w 2022 roku), a potem królują Kowalscy i Wiśniewscy. Skąd pochodzi nazwisko Nowak? Od słów: nowy, przybysz. Novak to także najbardziej popularne nazwisko w Czechach i na Słowenii.
W Bydgoszczy jednak na czele najbardziej popularnych nazwisk znajduje się Lewandowski. A potem mamy kolejno: Wiśniewskich, Zielińskich, Nowaków, Kowalskich, Nowickich, Jankowskich, Kwiatkowskich, Olszewskich i Kamińskich. To pierwsza dziesiątka najczęściej występujących nazwisk w Bydgoszczy.
Co wiadomo o Lewandowskich? Pierwszy zapis nazwiska Lewandowski odnotowano w roku 1673, w „Albumie studentów Akademii Zamojskiej”. Etymologia, czyli pochodzenie, jest bardzo niejasna, podawane są następujące możliwości.
Lewandowski może więc pochodzić od:
- nazwy rośliny – lawenda
- Lewitów – jednego z pokoleń żydowskich
- imienia Lew
- lewy – określenie strony (także znaczenia przenośnym)
- staropolskiego lewada – polana, łąka w lesie
- łacińskiego wyrazu levantes – osoba podająca do chrztu, rodzic chrzestny
- złożenia zachodnioeuropejskich elementów nazwisk szlacheckich le, van, de
Jednym z najbardziej znanych bydgoszczan jest Zbigniew Boniek. Osób o takim nazwisku, jak podaje słownik IJP jest w Polsce 440 (13072. miejsce na liście częstotliwości nazwisk w Polsce). Najwięcej ich zamieszkuje w woj. kujawsko-pomorskim (189), w samej Bydgoszczy – 27.
Prawdopodobnie nazwisko Boni-ek to skrócona forma imienia: Bonifacy (z łaciny: Bonifatius, od łac. bonum 'dobro’ i fatum 'wróżba, los’).
Chcesz sprawdzić pochodzenie swego nazwiska w bazie Instytutu Języka Polskiego – sprawdź TUTAJ. Po wyszukaniu swego nazwiska można zobaczyć, ile osób w kraju się nim posługuje i w których regionach występuje. Są informacje o historycznych zapisach nazwiska i wiele innych ciekawych wiadomości. Uwaga – strona nie działa szybko.
Główne prace nad ISNP trwały od 2014 r. do 2021 r. Obejmowały one edycję artykułów hasłowych, tj. wpisywanie odpowiednich informacji pochodzących z innych źródeł drukowanych i internetowych do poszczególnych modułów w ramach ustalonej struktury hasła (por. punkt III poniżej). Ich podstawą były otrzymane nieodpłatnie z Działu Ewidencji Ludności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych aktualne dane typu PESEL, dotyczące nazwisk używanych obecnie w Polsce. Jednak ISNP, jak każdy słownik elektroniczny, ma charakter otwarty – jest i będzie stale uzupełniany i rozwijany. Od 2022 r. znajduje się pod stałą opieką merytoryczną w IJP PAN w Krakowie.
